Skip to content Skip to left sidebar Skip to right sidebar Skip to footer
Choose language:

Emin Paşa Camii

TARİHÇE

Eser adı: Emin Paşa Camii
Yapım yılı: 1831-32
Yaptıran: Emin Paşa
Yer: Emin Paşa Mahallesi
Diğer yapılar: Medrese, mektep, şadırvan, çeşme
Plan: Tek kubbeli, tek mekanlı, kare planlı

Prizren şehrindeki Emin Paşa Camii, Arnavutluk’taki Luma şehrinden gelen Mehmet Emin Paşa’nın, Rotula kardeşlerinin bağışlarıyla 1832 yılında yaptırılmıştır. Caminin Emin Paşa tarafından kurulduğu kapı üzerinde bulunan kitabeden anlaşılmaktadır.
Cami şehrin merkezinde, Mehmet Paşa Hamamı’nın yakınlarında bulunur. Yanına bir medrese de inşa edilmiştir. Caminin avlusunda Emin Paşa’nın mezarı bulunmaktadır. Kosova’daki en son inşa edilen kubbeli cami olan Emin Paşa Camii plan, mimari ve süsleme açısından 1615 yılına tarihlenen Sinan Paşa Camii’ne benzemektedir. Emin Paşa Camii, Sinan Paşa Camii’nin iç ve dış mimarisinden etkilenerek inşa edilmiştir. Cami Osmanlı barok tarzında bir görünüm sergilemektedir. Camide 1974 ve 1995 yıllarında iki restorasyon yapılmıştır. Minaresi ve son cemaat yerine yapılan müdahaleler yapının orijinalliğini bozmuştur.

Şekil 1.Emin Paşa Camii görünüşü
Şekil 2. Emin Paşa Camii planı
Şekil 3. Emin Paşa Camii kesit
Şeki 4. Emin Paşa Camii görünüşü

MİMARİ ÖZELLİKLER

Kosova’da inşa edilen kubbeli camilerin sonuncusu olan Emin Paşa Camii harim, son cemaat yeri ve minareden oluşmaktadır. Muntazam taşlarla inşâ edilen yapıda, harim 10.05×11.93 ölçülerindedir. Mihrap tek bir yarım kubbe ile dışa taşkın olarak yapılmıştır. Dikdörtgen biçimindedir. Yapıda kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. Trompların altında mukarnaslı pandantifler yer alır. Kasnak sekizgendir. Cami üç sıradan oluşan 23 pencere ile aydınlatılmıştır. İlk sıradaki pencereler dikdörtgen formludur. İkinci ve üçüncü sıradaki pencereler ise sivri kemerlidir. Mihrabın üzerinde yuvarlak bir pencere mevcuttur. Üç gözlü, kubbeli son cemaat yeri, dört adet mermer sütuna oturan yuvarlak kemerlidir ve yanları açıktır.. Minare Camii dışında- girişin sağında yer almaktadır. Dokuz dilimli bir kaide üzerinde yükselen minare taştan yapılmıştır ve mukarnaslı tek şerefelidir. 1992 yılında sıvalanmıştır. Minareye çıkış caminin içindendir. İç mekanda yer alan hanımlar mahfili tek taraflıdır. Giriş kapısının sağında bulunan mahfil dört mermer sütun ile taşınmaktadır. Zemini yükseltilmiştir. Merdivenlerle ulaşılan mahfilin üst kısmı ahşap parmaklıkla çevrilidir.

Şekil 5.1967 yılı kayıtlarında Emin Paşa Camii
Şekil 6.Günümüzde Emin Paşa Camii
Şekil. 1967 yılı kayıtlarında iç mekan görünümü
Şekil. Günümüzde iç mekan görünümü
Şekil 7. 1967 yılı kayıtlarında camii kitabesi
Şekil 8.Günümüzde camii kitabesi

Emin Paşa Camii, günümüze, ulaşmayan medrese ve şadırvanıyla birlikte bir külliye oluşturmaktadır. Yapıyı çevreleyen avlu kısmı tam bir bütünlük sağlamamaktadır. Kuzeybatıda yer alan minaresi tek şerefelidir. Yapının kuzeyinde ise yakın dönemde yapılmış baldaken bir şadırvan, islam birliği ve Kur-an kursuna ait binalar yer almaktadır. Ayrıca avlunun güneybatı ve kuzey kısmında bulunan hazinesinde 14 mezar bulunmaktadır.

Şekil 9. Camii avlunun güneybatı ve kuzey kısmında bulunan kabirler

CAMİİ RESTORASYONU

Emin Paşa camii 1995 ve 2015 yılı olmak üzere yakın zamanda 2 restorasyon geçirmiştir. Camiinin son cemaat yeri 1995 yılında yapılan restorasyonda kapatılmıştır. 2015 yılında yapılan restorasyon sonrası açılmış ve orijinal halini korumaktadır.

Şekil 10. 1967 yılı kayıtlarında Camiinin orjinal açık son cemaat yeri
Şekil 11. 2015 restorasyon öncesi kapalı olan son cemaat yeri
Şekil 12. 2015 restorasyon sonrası orjinale uygun hale getirilen son cemaat yeri
  • 2015 yılında yapılan restorasyonda ilk önce caminin statik sorunları çözülmüştür
  • Caminin ilk döneminde yapılan kalem işleri açığa çıkarılmıştır,
  • Camii içerisinde solan kalem işleri canlandırılmıştır,
  • Mihraptaki nitelikli taş işleri ortaya çıkarılmıştır,
  • Mekan içerisindeki ahşap işler aslına uygun olarak onarılmıştır,
  • Camii avlusuna uygun bir şadırvan eklenip çevre düzenlenmesi tamamlanmıştır.

Şekil 13. Restorasyon sırasında minberde yapılan çalışmalar ve ortaya çıkan dönem izleri

Şekil 14. Restorasyon sırasında duvarlarda yapılan çalışmalar ve ortaya çıkan dönem izleri

Şekil 15. Restorasyon sonrası orjinal hale getirilen mihrap süslemeleri ve yazıları
Şekil 16. Restorasyon öncesi tonoz süslemelerinin bozulmuş hali
Şekil 17. Bozulmuş süslemelere yeniden boyama işlemi uygulanması
Şekil 18. Boyama işlemi sonrası tonoz süslemeleri

Şekil 19. Minber üstü ve pencere kenarı süslemeleri
Şekil 20. Restorasyon sonrası orjinal haline getirilen iç mekan süslemeleri ve ahşap elemanlar

Şekil 21. Son cemaat yerinden pencere kenarları öncesi ve sonrası
Şekil 22. Son cemaat yeri süslemeleri
Şekil 23. Camii görünüşüne uygun yaptırılan şadırvan

ÇALIŞMA SONRASI SAPTANAN BULGULAR

  • İç mekanda kalem işlerinde bazı bozulmalar (Şekil 24)
  • Duvarlarda bazı çatlaklar
  • Son cemaat mahfili üzerinde bulunan oluk malzemesinin korozyonundan dolayı kalem işlerinin zarar görmesi (Şekil 25)
Şekil 24
Şekil 25

ÖNERİLER VE SONUÇ

  • Yapılan çalışmalarda tespit edilen kalem işi bozulmalarının artmaması için önlem alınmalıdır
  • Son cemaat mahfili üzerindeki oluk malzemesinin daha fazla zarar vermemesi için değiştirilmesi gerekmektedir

Mimari restorasyon, tarihi ve kültürel mirasımızın korunması için büyük bir öneme sahiptir. Tarihi binalar, bir ülkenin veya bir bölgenin geçmişine ait anıtlardır ve o toplumun kimliğinin bir parçasını oluştururlar. Bu binalar, mimari tarzları, detayları ve tarihi olaylardaki rolleriyle birlikte, toplumun hafızasını canlı tutar.
Mimari restorasyon, tarihi binaların geçmişteki görünümünü ve önemli mimari detaylarını geri kazanmasını sağlar. Bu sayede, bir bina geçmişteki ihtişamını yeniden kazanır ve tarihi dokuyu canlandırır. Ayrıca, tarihi binaların restorasyonu, turizm potansiyelini artırabilir ve bölgenin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunabilir.
Bu yüzden tarihimizi canlı tutmak amacıyla, tarihi eserlerimizi bozulmalara ve tahribatlara karşı korumalıyız.
Restorasyona ihtiyaç duyulan eserlerimizi de Emin Paşa camii örneğinde olduğu gibi yapılan eklemelerden arındırmalı aslına uygun bir şekile restore etmeli ve onarmalıyız.